Synesthesie

In simpele bewoordingen is synesthesie een vermenging van de zintuigelijke waarneming. Prikkels worden door mensen met synesthesie als het ware dubbel waargenomen. Denk bijvoorbeeld aan het zien van geluiden, ruiken van kleuren en proeven van beelden. Alle zintuigen kunnen worden gekoppeld, waardoor deze aandoening er bij vrijwel niemand hetzelfde uitziet.

Oorsprong van synesthesie

Bij de ontwikkeling van de hersenen, staan verschillende delen die te maken hebben met zintuiglijke waarneming, met elkaar in verbinding. Tijdens de hersenontwikkeling, worden de meeste van deze verbindingen normaliter verbroken. Bij mensen met synesthesie is dat niet het geval; de hersendelen van de verschillende zintuigen staan daardoor nog altijd met elkaar in contact. Naar schatting heeft ongeveer 5% van de mensen wereldwijd een vorm van synesthesie, waarbij het eigenlijk in alle gevallen gaat om lichte en onschuldige gevallen.

Letter-kleursynesthesie

Een van de meest voorkomende soorten synesthesie, is letter-kleursynesthesie. Bij het lezen ervaart iemand met deze aandoening ook kleuren. De uitingsvormen van deze vorm van synesthesie varieert van het zien van kleuren op de letters tot het leggen van associaties. De hersengebieden waar letters en kleuren worden herkend, liggen dicht bij elkaar, wat een reden is dat deze vorm van synesthesie relatief vaak voorkomt.

Andere soorten synesthesie

In totaal zijn er meer dan zestig soorten van synesthesie bekend, en deze lijst is niet uitputtend. De meest voorkomende vormen zijn de vermenging van waarneming van geluiden en kleuren of woorden en smaken. Ook komt het voor dat mensen bij nummers een bepaalde associatie hebben met (ruimtelijke) vormen of posities. Ook tijd-ruimtesynesthesie is bekend. Hierbij nemen mensen tijd zintuiglijk waar.

Fabel of feit?

Voor veel mensen is het lastig voor te stellen dat synesthesie gekoppeld is aan daadwerkelijke waarneming. Vaak wordt het dan ook afgedaan als zijnde spookverhaal of waanidee. Dat is zeker niet het geval, want onderzoeken wijzen uit dat mensen met synesthesie daadwerkelijk hersenactiviteit hebben die relateert aan ‘hun’ dubbele zintuiglijke waarneming.

Voordeel of nadeel?

Synesthesie is een aandoening die geen ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid. Sommige mensen ervaren het hebben van de aandoening zelfs als iets positiefs, omdat ze leven in een rijkere wereld. Ze ervaren de wereld op een andere manier, met meer zintuiglijke prikkels dan mensen die geen synesthesie hebben. Met name artistiek ingestelde mensen zoals kunstenaars profiteren van synesthesie door een verhoogde mate van creativiteit. Toch kan het ook erg lastig zijn om de aandoening te hebben, bijvoorbeeld als het leidt tot zogenaamde overprikkeling, hetgeen invloed zou kunnen hebben op de mentale gesteldheid. Ook kunnen andere mensen weleens raar opkijken bij confrontatie met synesthesie.